Na czym polega i jakie są jej rodzaje?
Zjawisko dyskryminacji w pracy może dotknąć każdego!
Polega ono na nierównym, gorszym traktowaniu osoby np. ze względu na jego płeć, wiek, narodowość, religię, poglądy polityczne, kolor skóry czy orientację seksualną. Może dotyczyć także pracownika niezależnie od wymiaru czasu pracy czy podstawy współpracy.
Przepisy antydyskryminacyjne wprowadzono do Kodeksu pracy dopiero kilka lat temu, przy czym istotny wpływ na obecne ich brzmienie wywarło prawo unijne, m.in. dyrektywa 2000/43/WE z 29 czerwca 2000 r. w sprawie stosowania zasady równego traktowania osób bez względu na rasę lub pochodzenie etniczne, dyrektywa 2000/78/WE z 27 listopada 2000 r. ustanawiająca warunki ramowe na rzecz równego traktowania w dziedzinie zatrudnienia i pracy oraz dyrektywa 2002/73/WE z 23 września 2002 r. zmieniająca dyrektywę 76/207/EWG w sprawie stosowania zasady równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do pracy, szkolenia zawodowego, awansów, warunków pracy.
Zgodnie z art. 183a §1 KP pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.
§2 przywołanego przepisu wskazuje, że równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, bezpośrednio lub pośrednio, z przyczyn określonych w § 1.
RODZAJE DYSKRYMINACJI
Dyskryminowanie bezpośrednie istnieje wtedy, gdy pracownik z jednej lub z kilku przyczyn określonych powyżej był, jest lub mógłby być traktowany w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inni pracownicy.
Dyskryminowanie pośrednie istnieje wtedy, gdy na skutek pozornie neutralnego postanowienia, zastosowanego kryterium lub podjętego działania występują, lub mogłyby wystąpić, niekorzystne dysproporcje albo szczególnie niekorzystna sytuacja w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych wobec wszystkich lub znacznej liczby pracowników należących do grupy wyróżnionej ze względu na jedną, lub kilka przyczyn określonych powyżej, chyba że postanowienie, kryterium lub działanie jest obiektywnie uzasadnione ze względu na zgodny z prawem cel, który ma być osiągnięty, a środki służące osiągnięciu tego celu są właściwe i konieczne. Przykładowo w firmie są odrębne przepisy dotyczą osób zatrudnionych na umowę zlecenie. Przepisy te są mniej korzystne niż w przypadku innych umów. Teoretycznie nic w tym złego, jednak w praktyce umowy zlecenia są zawierane tylko ze starszymi pracownikami.
§5 przejawem dyskryminowania w rozumieniu jest także:
• działanie polegające na zachęcaniu innej osoby do naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu lub nakazaniu jej naruszenia tej zasady;
• niepożądane zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika i stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery (molestowanie).
Rodzajem dyskryminacji jest również molestowanie seksualne.
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE DYSKRYMINACJI
Długotrwałość i systematyczność działań,
Celowość działań,
Podstawą jest posiadanie przez daną osobę czy grupę określonej cechy,
Raz zapoczątkowana nierówność ma tendencję do pogłębiania się (mniejsze możliwości dostępu do dóbr w jednej dziedzinie pociągają za sobą deprywację w innych sferach życia),
Wynika z określonych emocji = postawy lub określonej wiedzy = stereotypu (oparte na oparte jedynie na nieprzychylnym nastawieniu i uprzedzeniach ze względu na rzeczywiste, bądź najczęściej, domniemane cechy),
Jest aktem stwierdzalnym za pomocą określonych, zobiektywizowanych wskaźników takich jak dane statystyczne.
DYSKRYMINACJA – PRZYCZYNY
Stereotypy, są jednostronnym, uproszczonym i przerysowanym obrazem jakiejś grupy, który prowadzi do traktowania przedstawicieli tejże grupy w jednakowy sposób, niezależnie od indywidualnych różnic.
Uprzedzenia, rodzaj postawy polegającej na odrzucaniu czegoś lub kogoś bez racjonalnych przesłanek. Występuje wówczas, gdy jednostka podejmuje ocenę, wyraża negatywny osąd bez wcześniejszego doświadczenia z daną osobą czy zjawiskiem, najczęściej na podstawie fałszywych lub niekompletnych informacji.
Stygmatyzacja jest mechanizmem prowadzącym do dyskryminacji, marginalizacji oraz wykluczania pewnych osób. Jej podstawą jest przypisanie przedstawicielom grupy mniejszościowej określonej cechy, która stanowi następnie uzasadnienie dla ich nierównego z innymi traktowania. Inność i obcość bywają postrzegane jako niezrozumiałe, nieprzyjemne, a niekiedy wręcz niebezpieczne.
Warto dlatego wiedzieć, że przepisy prawa kategorycznie zabraniają jakiejkolwiek formy dyskryminacji, a każda osoba, która przez nią ucierpiała, może złożyć pozew w sądzie. Bezwzględnie nikt, ani współpracownik ani pracodawca nie mogą sprawić, że będziemy czuli się pomijani, gorsi, prześladowani czy szykanowani.